Veelgestelde vragen

SCAN staat voor Seismische Campagne Aardwarmte Nederland. Het programma draait om het beeld dat we al hebben over de Nederlandse ondergrond te verbeteren. Het doel van het programma is om in kaart te brengen waar we de beste kansen hebben om aardwarmte te benutten.

In delen van Nederland is veel kennis van de ondergrond. Er zijn echter ook gebieden waar nog maar weinig gegevens beschikbaar zijn. Er zijn meerdere redenen om deze witte vlekken zo goed mogelijk in te vullen:

• Zonder kennis van de ondergrond is het zeer risicovol om te investeren in een aardwarmteproject. Aardwarmte kan echter een grote rol hebben voor de energietransitie: naar een toekomst met duurzame energie.
• Warmte laat zich moeilijk over grote afstanden vervoeren. Als er ergens een plan is voor aardwarmte, is het van belang dat we weten of de ondergrond daar geschikt voor is.

Binnen het SCAN-programma worden gegevens verzameld die nodig zijn om met meer nauwkeurigheid in te schatten waar de ondergrond in Nederland geschikt is voor aardwarmtewinning.

SCAN bestaat uit de volgende onderdelen:

• Het verrichten van seismisch onderzoek in het veld, vooral op plekken waarvan we nog weinig weten.
• Het herbewerken van eerder verzamelde data van de ondergrond. Met moderne bewerkingstechnieken kan hier meer informatie uit worden verkregen.
• Het verwerven van nieuwe data van de ondergrond door onderzoeksboringen.

Diep in de Nederlandse ondergrond is warm water aanwezig dat onder andere is opgeslagen in (poreuze) zand- en kalksteenlagen. Hoe dieper in de aarde, hoe warmer het wordt. Met iedere kilometer die je in Nederland de diepte in gaat, stijgt de temperatuur ongeveer 30  ̊C. Op twee tot drie kilometer diepte zit dus water van wel 60 tot 90  ̊C. De energie die in dit warme water zit, wordt aardwarmte of geothermie genoemd.

Aardwarmte wordt in Nederland sinds 2006 toegepast, voornamelijk in de tuinbouwsector waar de warmte wordt gebruikt voor het verwarmen van de kassen.

Voor de SCAN-boringen is er geen sprake van significante afkoeling van de ondergrond, omdat er geen warmte gewonnen gaat worden, op een korte test na. Aardwarmte is een hernieuwbare bron omdat de aarde voortdurend nieuwe warmte maakt door natuurlijke processen. Die warmte stroomt van diep in de aarde, waar het warm is, naar het koelere aardoppervlak. Er is dus een voortdurende warmtestroom.

Geothermieprojecten zoals ze in Nederland worden toegepast bestaan uit ten minste twee putten geboord naar een diepe waterdoorlatende laag (meer dan duizend meter onder het drinkbare grondwater). De uiteindes van deze putten zijn op deze diepte ongeveer een kilometer van elkaar verwijderd, bovengronds bevinden ze zich wel dichtbij elkaar. Het via een put opgepompte water wordt afgekoeld via een andere put teruggepompt in de laag waar het uitgehaald is. Langzaam stroomt het afgekoelde water richting de productieput en warmt het weer op.

Lokaal zal de temperatuur in ondergrond afnemen nadat projecten lang in productie geweest zijn. Hoe sterk de ondergrond afkoelt is een ontwerpkeuze; afhankelijk van de afstand tussen de putten is het mogelijk om tientallen jaren tot honderden jaren op dezelfde plek warmte te winnen. Veiligheid staat bij zo’n keuze voorop. Na afloop van de productie warmt de ondergrond weer op.

Voor de boring zal een boortoren worden opgebouwd op een terrein dat ongeveer zo groot is als een voetbalveld met hierop ook een waterbassin. De boortoren zelf is smal en ongeveer 30 meter hoog, dit is vergelijkbaar met een bouwkraan. De installatie wordt in een dag of 10 opgebouwd.  

Het boren en meten duurt naar verwachting ongeveer een paar maanden. Gedurende de boring zullen metingen en testen worden uitgevoerd. De locatie zal niet dienen voor de productie van aardwarmte. Na afloop wordt het terrein weer in zijn originele staat teruggebracht. 

Seismisch onderzoek geeft een goed beeld van de aanwezigheid, het verloop en de diepte van mogelijk interessante reservoirs (subplays) voor de winning van aardwarmte. Om vervolgens iets te kunnen zeggen over de doorlatendheid en temperatuur, en daarmee de hoeveelheid warmte die de ondergrond kan leveren, zijn ook boringen nodig. 

Ook vormen de SCAN–boringen een belangrijk ijkpunt voor de interpretatie van de seismische data. Zo kan er worden onderzocht of een bepaalde laag inderdaad behoort tot de verwachte gesteente-groep. 

De voorbereiding en uitvoering van de naar verwachting 10 SCAN boringen zal duren tot en met 2025. De eerste boring wordt naar verwachting in 2023 uitgevoerd. 

Er zijn wettelijke normen voor de maximaal toegestane geluidsniveaus waaraan voldaan zal worden. Gemiddelde geluidsniveaus zullen in de orde grootte van een normaal gesprek zijn op een afstand van ongeveer 300 meter.

Bij het uitvoeren van de boringen wordt zorgvuldig onderzocht welke maatregelen nodig zijn om deze veilig en verantwoord uit te voeren. Hier hoort onderzoek van de ondergrond bij. Er wordt voldaan aan de wettelijke eisen die worden gecontroleerd door Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).  

Transport voor een boring zal voornamelijk plaatsvinden met behulp van vrachtwagens. Tijdens het aanleggen van de locatie, het opbouwen van de boortoren en aan het eind van het project het afbouwen van de boortoren zal er een verkeerspiek zijn met meerdere vrachtwagens per dag voor een periode van enkele dagen. Tijdens de booractiviteiten zal het verkeer beperkt blijven tot enkele vrachtwagens per dag.

Transportbewegingen vinden plaats tussen 7:00 en 19:00, tenzij dit redelijkerwijs niet mogelijk is. Er zal een specifiek verkeersplan worden opgesteld waarin zoveel mogelijk rekening gehouden wordt met omwonenden en mede weggebruikers, bijvoorbeeld door het inzetten van verkeersregelaars bij het kruisen van fietspaden of het om laten rijden van vrachtverkeer om eventuele smalle wegen te ontlasten.

Om tot een geschikte boorlocatie te komen wordt er gewerkt van groot naar klein. Er is nu een zoekgebied aangewezen. Binnen dit zoekgebied wordt gezocht naar verschillende locaties die zowel technisch geschikt zijn en waar de overlast voor de omgeving zoveel mogelijk beperkt blijft.

Voordat een locatie wordt bepaald wordt er contact gezocht met stakeholders in die gebieden. Het gaat daarbij zowel om eigenaren als omwonenden of gebruikers van het gebied. Op die manier willen we de meest betrokken partijen meenemen in het proces.

Tijdens het boren zal de boorvloeistof met het boorgruis een beschermende laag langs de boorgatwand vormen. Deze laag biedt bescherming tegen uitwisseling van tijdens de boring gebruikte vloeistoffen met de ondergrond. De put wordt overal afgewerkt door een stalen verbuizing in het boorgat te plaatsen waarna de ruimte tussen de verbuizing en het boorgat opgevuld wordt met cement.

Tijdens het verzamelen van de data zal de put op meerdere momenten worden getest en dan wordt ook de permanente barrière naar de omliggende lagen bevestigd. Na het boren en het verzamelen van de data zal de boorlocatie volledig worden afgesloten en opgeruimd. De onderliggende barrières blijven.

Fracking technieken zoals die toegepast worden in de schalie-olie en schalie-gas industrie zullen niet toegepast worden bij de SCAN-boringen.

Bij het bepalen van de zoekgebieden wordt gebruik gemaakt van alle beschikbare publieke data, inclusief alle SCAN resultaten. Daarnaast wordt ook de samenwerking met operators en (aspirant-) vergunninghouders gezocht om te borgen dat eventuele nog niet gepubliceerde inzichten mee worden genomen in het selectie proces.  

Bij het selecteren van de locaties voor de SCAN boringen wordt gekeken naar zowel de bovengrondse warmtevraag als naar de ondergrond. De bedoeling van deze boringen is om data te verzamelen die de ontwikkeling van aardwarmteprojecten zal versnellen. Belangrijk bij de selectie van een zoekgebied zijn de lagen, subplays, die op die locatie kunnen worden onderzocht. 

De term wetenschappelijke boring wordt gebruikt in de mijnbouwwet om aan te geven dat het bij de boring gaat om alleen het verzamelen van wetenschappelijke data of om een boring die valt onder overheidsbeleid. De SCAN-boringen vallen officieel in deze tweede categorie omdat ze worden uitgevoerd als onderdeel van het overheidsbeleid.  

Het is ook een wetenschappelijke boring omdat het hier alleen gaat om het verzamelen van data. Bij de SCAN-boringen wordt materiaal uit het boorgat onderzocht en worden er metingen uitgevoerd in het boorgat zelf. De SCAN-boringen zijn, net als het seismisch onderzoek, bedoeld om data te verzamelen en zo de toepassing van aardwarmte in Nederland te versnellen. 

In Nieuwegein worden de voorbereidingen de getroffen voor het winnen van aardwarmte om woonwijken mee te verwarmen. Daarvoor is een put nodig om warm water uit de watervoerende laag omhoog te pompen, en een tweede put om het afgekoelde water weer terug te pompen in dezelfde laag.

De SCAN-boring is niet bedoeld voor de productie van aardwarmte. De wetenschappelijke boring zoals SCAN deze wil uitvoeren zal alleen gebruikt worden voor het verzamelen van gegevens over de geschiktheid van de aanwezige lagen voor aardwarmte en de installaties zullen na het uitvoeren van de metingen weer worden opgeruimd.

Tussen de boringen bij Nieuwegein en de eerste SCAN-boring ligt een belangrijke geologische grens. Resultaten in het ene gebied zijn maar beperkt relevant voor het andere. De SCAN-boring is relevant voor een groot gebied ten noorden van deze grens, de boring bij Nieuwegein voor het gebied ten zuiden ervan.

Bij seismisch onderzoek worden geluidsgolven de ondergrond in gestuurd om de ligging van de gesteentelagen/aardlagen in kaart te brengen.

Ja, voor het uitvoeren van de werkzaamheden in deze tijd zijn maatregelen getroffen en protocollen opgesteld om op een veilige en verantwoorde manier te kunnen werken. Hiervoor is eerst een risicoanalyse uitgevoerd om in kaart te brengen waar de nodige risico’s op besmetting en/of verspreiding van COVID-19 (mogelijk) liggen. Naar aanleiding daarvan zijn maatregelen genomen om de werkzaamheden binnen de RIVM richtlijnen op verantwoorde wijze te kunnen hervatten.

Het onderzoek duurt enkele weken en er zijn verschillende dingen die u in de omgeving kunt opmerken. In eerste instantie verkennen landmeters het gebied om te kijken of er op de onderzoekslijn obstakels aanwezig zijn, zoals dijken, natuurgebieden of zaken in de grond waar rekening mee gehouden moet worden.

Vervolgens gaat de boorploeg het veld in. Zij rijden met kleine tractoren voorzien van een kleine boorinstallatie langs de lijn en boren iedere 40 tot 100 meter een gat van 8 cm in diameter. In het gat wordt een kleine seismische lading achtergelaten afgedekt met zwelklei.

De volgende ploeg medewerkers plaatsen geofoons (grondmicrofoons) langs de lijn. De kleine ladingen worden later door de schietmeester één voor één tot ontploffing gebracht om zo de benodigde geluidsgolven op te wekken. En de laatste fase bestaat uit het ophalen van de piketpalen en geofoons uit het onderzoeksgebied. In eerste instantie ziet u dus vooral de werkzaamheden die worden uitgevoerd, maar bij het werk van de wachtmeester kunt u een doffe plof horen of lichte trillingen waarnemen.

Het onderzoek heeft minimale impact. In het gebied waar onderzoek wordt gedaan, worden ook de natuurwaarden nauwkeurig onderzocht. In kwetsbare gebieden begeleidt een ecoloog en/of de terreinbeheerder het onderzoek. Daar waar nodig worden nodig worden tijdens het broedseizoen eveneens aanvullende maatregelen getroffen.

De afkorting SCAN staat voor “Seismische Campagne Aardwarmte Nederland”

SCAN is een landelijk onderzoeksprogramma om de gegevens te verzamelen die nodig zijn om met meer nauwkeurigheid in te schatten welke delen van de Nederlandse ondergrond geschikt zijn voor aardwarmtewinning. Zo kunnen kansen op aardwarmte als duurzame energiebron beter worden ingeschat en kunnen aardwarmteprojecten sneller worden opgepakt. SCAN richt zich uitsluitend op het in kaart brengen van de ondergrond zodat anderen daar makkelijker aardwarmteprojecten kunnen starten.

Een team van geologen en geofysici heeft hiervoor de bestaande seismische gegevens, gegevens van boringen en de wetenschappelijke geologische literatuur gebruikt. Op basis hiervan is ingeschat waar de ondergrond de beste kansen biedt voor aardwarmteprojecten en welke informatie nog ontbreekt. Op basis van deze studies is het SCAN-lijnenplan opgesteld. Dit plan vormt de basis voor het seismisch onderzoek binnen SCAN. In het plan is ook rekening gehouden met het beschikbare budget en er is daarom een prioritering in de lijnen aangebracht. Vlak voor de uitvoering van het seismisch onderzoek wordt er per lijn gekeken naar de bovengrondse omstandigheden en wordt bepaald hoe de lijn precies gaat lopen. De uitkomsten van de het werk zijn samengevat in rapporten die zijn gepubliceerd op NLOG.

Er is geen verschil tussen ‘geothermie’ en ‘aardwarmte’. Geothermie is de wetenschappelijke benaming voor aardwarmte.

SCAN richt zich op gebieden waar mogelijk kansen zijn voor aardwarmtewinning en nog onvoldoende gegevens van de ondergrond beschikbaar zijn. Het gebied tussen Nijmegen en Haarlem (Midden Nederland) is het eerste aandachtsgebied van SCAN.

EBN informeert (samen met betrokken gemeenten) bewoners voorafgaand aan en tijdens het seismisch onderzoek. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het huis-aan-huisblad in die regio, de website van de gemeente en als u in de directe omgeving van de onderzoekslijn woont, dan krijgt u ook een brief.

Het SCAN-programma is gestart in maart 2018 en duurt naar verwachting enkele jaren. Voordat er gestart werd met het grootschalig uitvoeren van de landelijke seismische campagne, werd er in het voorjaar van 2019 een testlijn uitgevoerd tussen Utrecht en Almere. Met de resultaten van deze testlijn is vervolgens de landelijke seismische campagne zo efficiënt ingericht en uitgevoerd.

Deze landelijke campagne is nu afgerond en SCAN is gestart met de voorbereidingen van de volgende fase. In deze fase zullen een tiental onderzoeksboringen worden uitgevoerd en deze duurt tot en met 2025.

De data uit SCAN wordt direct publiek gemaakt via www.nlog.nl (een website van TNO) en geeft inzicht in de opbouw en structuren van de aardlagen in de diepe ondergrond. Door de opbouw van de ondergrond beter in beeld te brengen via SCAN draagt het programma bij aan het mogelijk sneller tot uitvoering kunnen brengen van aardwarmteprojecten.

De gepubliceerde gegevens stellen belanghebbenden zoals als geothermie bedrijven, overheden en onderzoeksinstituten in staat om een inschatting te maken van het potentieel van aardwarmte. Vanuit SCAN worden geen vervolgstappen uitgevoerd zoals het interpreteren van seismische data.

De geluidsgolven die de geofoons opvangen en registreren worden omgezet in bestanden, die vergelijkbaar zijn met MP3 formaat voor muziek. Dit wordt onbewerkte data (of field data) genoemd. Deze bestanden worden vervolgens verschillende keren verwerkt om te komen tot het eindproduct: een seismogram. Dit wordt bewerkte data genoemd. Het proces om van onbewerkte data naar een seismogram te komen wordt processing genoemd. In een seismogram is de ondergrond in herkenbare, geologische structuren in beeld gebracht.

SCAN wordt uitgevoerd door TNO en Energie Beheer Nederland (EBN). Deze organisaties hebben ruime ervaring met projecten in de ondergrond. De voorwaarden veiligheid en betrouwbaarheid staan voorop in de uitvoering van het programma. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat is subsidieverstrekker van het project. Vanuit het EU-programma Interreg wordt een subsidie verkregen.

Voor het SCAN-programma is 41 miljoen euro beschikbaar gesteld voor 2018 en 2019 vanuit het ministerie van Economische Zaken en Klimaat voor met name het seismisch onderzoek en herbewerking van bestaande seismische data. Deze subsidie is uitgebreid met 15 miljoen euro voor 2020 en 15 miljoen euro voor 2021 voor SCAN boringen.

Dit geld is beschikbaar gesteld vanuit de afspraken uit het Klimaatakkoord. Belangrijk doel binnen dit akkoord is het terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen met een hoge uitstoot van CO₂. Van aardwarmte is bekend dat de uitstoot 80% lager is ten opzichte van het gebruik van aardgas. SCAN helpt om aardwarmte mogelijk te maken.

Met deze subsidie zal EBN tot en met 2023 seismisch onderzoek en tot en met 2025 een aantal boringen uitvoeren. Alle data, resultaten en rapporten worden openbaar gemaakt, zodat deze voor iedereen toegankelijk zijn.

EBN voert het onderzoek uit en stelt de data beschikbaar. Het is aan lokale en regionale overheden om een besluit te nemen of aardwarmte onderdeel gaat uitmaken van hun visie op het gebied van verduurzaming.

In de voorbereiding van de lijnen wordt een KLIC-melding gedaan, waarmee ondergrondse kabels worden gelokaliseerd. Daarnaast wordt ook bij perceeleigenaren gevraagd naar de aanwezigheid en kabels en leidingen in hun percelen. Op basis van deze gegevens worden de booractiviteiten op veilige afstand van kabels en leidingen gepland.

Dit is een kleine lading springstof, een ontplofbare stof, die speciaal voor dit doel ontwikkeld is om de geluidsgolven op te wekken.

Voor het opwekken van de geluidsgolven met gebruik van kleine ladingen ontplofbare stoffen geeft het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), namens de minister van Economische Zaken en Klimaat, de benodigde vergunningen af en houdt toezicht op de werkzaamheden. Mogelijk zijn er ook lokaal ontheffingen nodig.

Seismisch onderzoek wordt al decennia veilig en succesvol toegepast in Nederland. In de jaren 70 en 80 vooral in het kader van olie- en gaswinning. Daarom is er al veel bekend over de ondergrond in Nederland in de omgeving van Rotterdam/Den Haag, Noord-Holland en de drie noordelijke provincies.

Ja, in Nederland worden meerdere methodes toegepast.

Schotgatseismiek is de meest voorkomende methode omdat deze het beste inzicht op grote diepten geeft. De methode werkt als volgt: een landmeter zet het meetnet en de onderzoekslijnen uit. Aan de hand daarvan worden op meerdere plaatsen schotgaten geboord van maximaal 40 meter diep met een doorsnede van 8 centimeter. De schotgaten worden met een boorinstallatie gemaakt die achter een tractor is vastgemaakt. In elk gat wordt een kleine seismische lading geplaatst. Het gat wordt volledig afgedicht, met in de natuur voorkomende, korrels zwelklei (bentoniet) en water (zorgt voor het uitzetten van de zwelklei). Vervolgens worden draadloze grondmicrofoons, zogenaamde geofoons, in de grond geplaatst.

Als alles gereed is, worden een voor een de seismische ladingen ontstoken. De weerkaatsing van de geluidsgolven op de verschillende aardlagen worden opgevangen door de geofoons. Dat levert heel veel gegevens op om de ondergrond in kaart te brengen.

Van de ontploffing diep in de grond, is aan het oppervlak weinig merkbaar: je hoort een doffe plof en kunt dichtbij een lichte trilling voelen. Na afloop is van een schotgat weinig te zien, terwijl alles ook netjes wordt opgeruimd.

Bij vibroseismiek sturen speciale trucks geluidsgolven de ondergrond in. Deze techniek kan alleen worden uitgevoerd op een harde ondergrond en wordt daardoor vaak op wegen toegepast.

Airgunseismiek wordt op open water gebruikt. Daarbij wordt samengeperste lucht in het water losgelaten.

Voor de uitvoering van het seismisch onderzoek onder SCAN zal over het algemeen gebruik gemaakt worden van schotgatseismiek.

Nee, dat is niet mogelijk. De schotgaten voor het doen van seismisch onderzoek gaan tot enkele tientallen meters diep (maximaal 40 meter) en de hoeveelheid geluid die er bij het af laten gaan van een schotgat vrijkomt is klein. Zo hoor je er aan het aardoppervlak –op enkele tientallen meters van ontsteking- niet meer van dan een doffe plof.

Natuurlijke aardbevingen vinden in Nederland plaats door het oprekken van de aardkorst. Dat gaat schoksgewijs en zo’n schok noemen we een aardbeving. Het KNMI meet op welke diepten deze schokken plaatsvinden, en uit die metingen blijkt dat dat op vele kilometers diepte is. De schotgaten zitten daar niet bij in de buurt. Gezien de kleine hoeveelheid geluid die vrijkomt en de grote afstand tussen schotgat en de diepten waarop aardbevingen plaatsvinden is het niet mogelijk dat schotgaten een aardbeving opwekken.

Nee, SCAN doet verkennend onderzoek in de ondergrond ten behoeve van aardwarmte. Hierbij wordt de ondergrond, op plekken waar nog onvoldoende kennis over is, in beeld gebracht. SCAN stelt alle data publiekelijk toegankelijk, deze data moet dan nog worden geduid door een expert. SCAN doet geen uitspraken over de potentie van aardwarmte of gaswinning

EBN informeert (mogelijk samen met betrokken gemeenten) bewoners en gebruikers in de directe omgeving voorafgaand aan en tijdens het seismisch onderzoek. We maken van tevoren, samen met de betrokken gemeente(n), hiervoor specifieke omgevingscommunicatieplannen.

Woont u in de direct omgeving van het onderzoek, dan ontvangt u een brief over het onderzoek. Als  u gebruiker of eigenaar bent van een perceel dat mogelijk binnen het gebied van een onderzoekslijn ligt, dan vraagt EBN via de aannemer (Rossingh Geophysics), u persoonlijk om toestemming.

Voordat het onderzoek in het veld van start gaat, overleggen we met betrokken gemeenten en andere belanghebbenden (zoals natuurbeheerders, grondbezitters/-gebruikers en waterschappen). Het onderzoek wordt aldus gezamenlijk voorbereid. Dat betekent dat de onderzoekslijnen zorgvuldig worden nagelopen en ingepast in de omgeving. Er wordt rekening gehouden met vele aspecten, zoals de natuur, bebouwing, wegen, sloten en ondergrondse kabels en leidingen.

Het onderzoek wordt in opdracht van EBN uitgevoerd door Rossingh Geophysics, een aannemer die gespecialiseerd is in seismisch onderzoek.

Het gebied rondom een onderzoekslijn kan rumoerig zijn (bijvoorbeeld door verkeer). Om een goede meting te doen, is het belangrijk dat er zo min mogelijk omgevingsgeluiden zijn. Het seismisch onderzoek vindt daarom soms plaats in de avond tussen ongeveer 19 en uiterlijk 23 uur. Soms kiezen we ook voor de zaterdag.

Het SCAN-programma wordt uitgevoerd door TNO en EBN met een volledige subsidie van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Dit programma staat los van de mogelijke deelname van EBN aan een aardwarmteproject en is gescheiden van het UDG programma.

SCAN is een landelijk onderzoeksprogramma om gegevens te verzamelen die nodig zijn om met meer nauwkeurigheid in te schatten waar de Nederlandse ondergrond geschikt is voor de benutting van aardwarmte. Het gaat hierbij om aardwarmte voor het gehele diepte-interval, zowel aardwarmte als ultradiepe aardwarmte. Het seismisch onderzoek richt zich uitsluitend op het verzamelen van regionale gegevens. De gegevens voor concrete projecten en de financiering daarvan ligt bij de projecten zelf. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en vertegenwoordigers uit de wetenschap zien toe op het naleven van de SCAN-doelstellingen. Het regionale lijnenplan wordt daarnaast met iedere relevante provincie afgestemd.

De UDG Green Deal is een samenwerking van vijf verschillende consortia om Ultra Diepe Geothermie pilots mogelijk te maken. EBN voert de regierol van het gezamenlijke exploratie-programma binnen deze Green Deal. Hierin is voor enkele consortia aanvullend project specifiek seismisch onderzoek opgenomen. Door de onderlinge samenwerking kunnen de seismische onderzoeken optimaal worden uitgevoerd. De consortia binnen de Green Deal kunnen, net als andere aardwarmte-initiatieven in Nederland, EBN uitnodigen om deel te nemen in hun project.

De UDG Green deal is begin 2020 overgegaan in het ‘programma UDG‘.

Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) houdt toezicht gedurende het seismisch onderzoek. Meer info over de toezichthoudende verantwoordelijkheid van het SodM is te vinden op: https://www.sodm.nl/over-ons.

Mocht er, onverhoopt, schade ontstaan (zoals rijsporen op het veld), dan zal een onafhankelijke expert de oorzaak en omvang van de schade beoordelen. Mocht de schade inderdaad zijn ontstaan als gevolg van het seismisch onderzoek, dan vergoedt of herstelt EBN deze. De kansop schade met een grote impact is zeer klein en EBN doet er alles aan elke vorm van schade te voorkomen.

EBN is aansprakelijk voor fysieke schade als gevolg van seismisch onderzoek voor zover dit aan haar valt toe te rekenen. Dat betekent dat EBN ervoor moet zorgen dat de schade wordt hersteld en/of dat EBN daarvan de kosten betaalt. Uitgangspunt hierbij is dat schademeldingen zo snel, zorgvuldig en transparant mogelijk worden afgewikkeld. Daarom is een schadeprotocol opgesteld met een schadeformulier om melding te kunnen doen.

Het schadeformulier is te vinden op www.scanaardwarmte.nl/schadeformulier/. 

Mocht u een acute klacht hebben naar aanleiding van werkzaamheden in uw omgeving, dan kunt u alle dagen van de week, bellen met nummer 030-233 90 13. Heeft u een klacht die niet spoedeisend is? Dan kunt u het klachtenformulier invullen en mailen naar: info@scanaardwarmte.nl.

Meer informatie over de klachtenprocedure en het formulier kunt u vinden op https://scanaardwarmte.nl/klachtenformulier. 

Meer informatie over aardwarmte en een gedetailleerde uitleg over seismisch onderzoek is te vinden op www.hoewerktaardwarmte.nl.

Informatie over SCAN is te vinden op deze site. U kunt uw ook vraag mailen naar info@scanaardwarmte.nl.

Zijn er acute situaties die zich voordoen tijdens de uitvoering van het seismisch onderzoek, dan kunt u in deze urgente gevallen op elk moment bellen met 030 –233 90 13.

Ondieper dan 500 meter spreken we van bodemenergie. Tussen 500 en 4.000 meter is sprake van aardwarmte/geothermie. Vanaf meer dan 4.000 meter hebben we het over ultradiepe geothermie, oftewel ultra diepe aardwarmte. Hoe dieper de aardlaag, hoe heter het water wordt. Voor SCAN wordt er gekeken naar de diepere aardlagen (dieper dan 500 meter), niet naar de mogelijkheden voor bodemenergie.

Aardwarmte, ook wel geothermie genoemd, is een bewezen bron van duurzame energie die al in delen van Nederland succesvol wordt toegepast. Aardwarmte kan op een duurzame manier voorzien in een aanzienlijk deel van behoefte aan warmte. Bij een duurzame energievoorziening is aardwarmte een belangrijke energiebron, een bron die niet afhankelijk is van weer, wind of het seizoen.

Op dit moment gebruiken we in Nederland nog veel aardgas voor industriële processen en om huizen en kantoren te verwarmen. De Nederlandse overheid wil dit warmtegebruik verduurzamen. Als onderdeel van de energietransitie ziet de overheid kansen voor het toepassen van aardwarmte in huizen, kantoren, kassen, zwembaden, etc. en voor bepaalde industrie.

Het is niet zozeer de vraag waar het warme water zit, maar waar het warme water gewonnen kan worden. Dit is afhankelijk van de dikte en de eigenschappen waaronder de doorlatendheid van een aardlaag en dus de opbouw van de ondergrond. Hoe de Nederlandse ondergrond eruitziet, verschilt van plek tot plek.

Diep in de Nederlandse ondergrond is warm water aanwezig dat onder andere is opgeslagen in (poreuze) zand- en kalksteenlagen. De eerste put pompt het warme water omhoog. Een warmtewisselaar haalt de warmte eruit zodat we deze kunnen gebruiken. Het afgekoelde water gaat via de andere put weer terug in de grond, in dezelfde diepe aardlaag. Bovengronds staan deze putten enkele meters uit elkaar maar het uiteinde van deze put bevindt zich op maximaal 2 kilometer afstand van de eerste put om de warmwaterbron, het reservoir, niet te snel af te koelen. Geleidelijk warmt het water in de aarde weer op. De gewonnen warmte stroomt via een warmtenetwerk van buizen naar woningen, gebouwen, industrie en kassen.

Er bestaan al diverse projecten met aardwarmte. Vooral tuinbouwbedrijven hebben een installatie voor het verwarmen van hun kassen met aardwarmte. Deze warmte wordt op 2 tot 4 kilometer diepte gewonnen, waar water zit van 60  ̊C tot 120  ̊C. Op de website van Platform Geothermie (www.geothermie.nl) kunt u een overzicht vinden van bestaande projecten.

Momenteel zijn er ongeveer twintig aardwarmteprojecten in Nederland. De komende jaren is het de bedoeling dat de sector verder wordt versterkt en ontwikkeld. Dan kan aardwarmte een grote rol van betekenis vervullen in de energietransitie. In het buitenland zijn ook aardwarmteprojecten. De ondergrond in Nederland is anders. Daar waar de ondergrond vergelijkbaar is, wordt de kennis en ervaring benut.

Doorgaans wordt 30-35 jaar aangehouden. Dit verschilt per project.