Uitvoering

Onderzoeksstudies

Het SCAN-programma bestaat uit drie onderdelen: seismisch onderzoek, het herbewerken van reeds beschikbare data en het uitvoeren van onderzoeksboringen. Én we maken gebruik van andere onderzoeksresultaten. Zo brengen we zoveel mogelijk kennis van onze ondergrond bij elkaar. De onderstaande rapporten zijn alle via nlog beschikbaar.

Studies Ultradiepe Geothermie binnen SCAN

Onderdeel van SCAN is een aantal onderzoeken die worden gedaan naar de kansen van geothermie op meer dan vier kilometer diepte. Deze onderzoeken hangen samen met de Green Deal Ultradiepe Geothermie (UDG), en zijn gericht op de Dinantien kalklagen; dieper dan 4 km. Deze lijken het meest kansrijk voor de ontwikkeling van UDG.

Data acquisition (data verwerving)	Er zullen verschillende datasets, die nog niet publiek beschikbaar zijn, worden verzameld om te gebruiken in de UDG-EWP / SCAN Dinantien studies. Voorbeelden zijn Groningen seismiek-gegevens die het Dinantien platform onder het Groningen gasveld goed laten zien en gegevens uit buitenlandse boringen in het Dinantien.
Seismic interpretation/time depth conversion (seismische kartering).	Op basis van seismische gegevens zijn kaarten gemaakt die de verspreiding, diepte en dikte van de Dinantien kalkstenen laten zien. Omdat er niet overal in Nederland (goede) seismiek beschikbaar is, zitten er ‘gaten’ in de kaarten . Deze zullen deels opgevuld worden met de seismiek die binnen SCAN zal worden geschoten. Publicatie beschikbaar via NLOG
Burial and construction (begraving en structuur)	In deze studie is de begravingsgeschiedenis van de Dinantien kalkstenen in delen van Nederland gereconstrueerd. Dit geeft inzichten in hoe de eigenschappen van deze lagen veranderd zijn door de geologische tijd heen, onder invloed van temperatuur en chemische processen diep in de aarde. We kunnen hiermee de eigenschappen (zoals doorlatendheid) op andere plekken beter inschatten. Publicatie beschikbaar via NLOG
Non-seismic methods (niet-seismisch onderzoek)	Naast seismiek zijn er zijn andere geofysische meetmethodes waarmee de ondergrond in kaart gebracht kan worden. Deze gegevens bevatten minder detail maar ondersteunen de seismische interpretatie, zeker in gebieden waar geen of weinig (goede) seismische data beschikbaar is. Sommige van deze niet-seismische methodes, zoals zwaartekracht en aardmagnetisme, zijn al veelgebruikt bij exploratie naar aardwarmte. Ook binnen SCAN Dinantien zijn deze datasets gebruikt om de seismische kartering te ondersteunen. Publicatie beschikbaar via NLOG Sommige andere niet-seismische methodes, zoals de Magneto-Tellurische methode en Controlled Source Electro Magnetics zijn minder gebruikt en minder bewezen. Voor deze technieken is een studie uitgevoerd om te kijken of deze technieken toepasbaar zouden kunnen zijn in de Nederlandse geothermie. Publicatie beschikbaar via NLOG
Facies distribution (facies verspreiding)	In deze studie is de verspreiding van verschillende soorten gesteenten binnen de Dinantien kalkstenen in NL onderzocht. Er zitten grote verschillen tussen Dinantien kalkstenen in platforms (vergelijkbaar met koraalriffen op de Bahama’s en de Great Barrier Reef) en even oude afzettingen die in diepe zeeën zijn afgezet (meer vergelijkbaar met leisteen). De variaties zijn onderzocht met behulp van gesteentemateriaal dat in eerdere boringen naar boven is gehaald en met voorbeelden van deze gesteentes die in omringende landen aan het aardoppervlak liggen, in zgn. ‘ontsluitingen’. Publicatie beschikbaar via NLOG
Fracture characterization (spleten)	In deze studie onderzoeken we of de hoeveelheid spleten en hun doorlatendheid kunnen worden ingeschat. De Dinantien kalkstenen zijn van zichzelf meestal vrij ondoorlatend. Kleine spleten (fractures) zijn belangrijk om genoeg water uit deze gesteentes te kunnen produceren of erin te kunnen injecteren. Publicatie beschikbaar via NLOG
Diagenesis (diagenese)	De doorlatendheid van de Dinantien kalkstenen kan veranderen (verbeteren) door natuurlijke oplossing, de zogenaamde ‘karst’. Aan de andere kant kan de doorlatendheid ook zijn verslechterd doordat er mineralen of metaaldeeltjes neerslaan in het gesteente, dit als gevolg van andere chemische processen. We proberen te voorspellen welke processen hebben plaatsgevonden op plekken waar nog niet is geboord. Dat doen we door observaties uit eerdere boringen en in ontsluitingen, in combinatie met de studie naar begravingsgeschiedenis. Publicatie: rapportage in combinatie met het rapport Facies distribution beschikbaar via NLOG
Petrophysical evaluation	In dit onderzoek zijn metingen uit eerdere boringen naar de Dinantien kalkstenen gebruikt om gesteente-eigenschappen te bepalen. Hieruit blijkt dat deze kalkstenen vaak weinig poreus en permeabel zijn, behalve als verbreukingen en karsten gevormd zijn. Ook zijn de in eerdere boringen gemeten temperaturen, drukken en vloeistofsamenstellingen bij elkaar gebracht. Hieruit blijkt dat de temperaturen vaak hoger dan normaal zijn op het niveau van het Dinantien. Op een aantal plekken zijn forse overdrukken gemeten. De kans op aanwezigheid van H2S en andere gassen is groot, ook kunnen zware metalen aanwezig zijn. Hiervoor zullen bestaande beheersingsmaatregelen toegepast moeten worden bij het boren, produceren en injecteren. Publicatie beschikbaar via NLOG.
Temperature model (Temperatuurmodel)	Des te dieper, des te warmer. De mate waarin dat het geval is, hangt af van de samenstelling van de ondergrond, zeker als het gaat om Dinantien kalkstenen. In deze studie worden variaties in temperatuur in Dinantien kalkstenen bestudeerd, aan de hand van boringen in binnen- en buitenland. Hiermee krijgen we een beter Temperatuurmodel voor de diepe ( > 3 km) ondergrond in Nederland, zodat we de temperaturen beter kunnen voorspellen. Publicatie beschikbaar via NLOG
Stress field (ondergrondse spanningsvelden)	In de ondergrond zijn van nature spanningen aanwezig. Deze kunnen van richting en grootte variëren. Om de doorlatendheid van de Dinantien kalkstenen beter in te schatten, naast eventuele risico’s op seismiciteit, is een beter begrip van deze spanningen nodig. Het betreft een grote-schaal inventarisatie van stressoriëntatie en grootte, een analyse van impact van lokale, geologische, factoren op spanningsvelden, richtlijnen/best practices voor het modelleren van spanningsvelden. Publicatie beschikbaar via NLOG.
Productiviteit en injectiviteit	Deze studie beoogt om het vermogen van UDG doubletten in te kunnen schatten. Omdat er veel onbekend is wat betreft de ondergrond (o.a. over de doorlatendheid, temperatuur, verbreuking), zijn er grote onzekerheden in de uitkomsten. Publicatie: beschikbaar via NLOG
UDG Hazard Register (generieke inventarisatie van mogelijke dreigingen bij UDG boringen)	Een groep experts uit olie- en gasindustrie en de geothermie-industrie heeft een lijst gemaakt van gevaren die mogelijk bestaan bij het doen van UDG-boringen. Dit UDG Hazard Register kan gebruikt worden om op specifieke locaties te bekijken welke gevaren er mogelijk bestaan en hoe die gemitigeerd kunnen worden. Publicatie: beschikbaar via NLOG