Veelgestelde vragen

Vibroseismiek wordt gebruikt op land, in de gebouwde omgeving. Vibroseis-voertuigen sturen geluidsgolven de ondergrond in. Deze voertuigen lijken qua formaat en uiterlijk op een vuilniswagen (zie de twee afbeeldingen hieronder van 3 verschillende type vibroseis-voertuigen) en hebben onderaan, op straatniveau, een trilplaat die geluidsgolven opwekt. Dit kan aanvoelen als het voorbijrijden van een tram, vrachtwagen of trein. De trillingen zijn alleen voelbaar in de omgeving van het voertuig.

SCAN maakt gebruikt van vibroseismiek in de gebouwde omgeving (wanneer er dichte bebouwing is) en er niet met schotgatseismiek gewerkt kan worden.

Lees meer over twee andere technieken: schotgatseismiek en airgunseismiek.

Schotgatseismiek wordt gebruikt op land en ondiep water. Het onderzoek start met werkzaamheden die worden uitgevoerd door landmeters (specialisten in de landmeetkunde). Zij doen het voorbereidende werk. Vervolgens boort een landbouwtractor met daarop een kleine boorinstallatie (zie de foto onderaan deze pagina), gaten met een doorsnede van acht centimeter van 10 tot 40 meter diep. Tussen die gaten bevindt zich een afstand van 40 tot 100 meter. In de gaten wordt een seismische lading geplaatst die vervolgens wordt afgedicht met klei. Geofoons (grondmicrofoons) worden in de grond, aan het aardoppervlak, geplaatst. Daarna worden één voor één de seismische ladingen ontstoken. Geluidsgolven worden daardoor de ondergrond ingestuurd en kaatsen terug op de onderliggende aardlagen. De geofoons vangen vervolgens de teruggekaatste geluidsgolven op aan het aardoppervlak. Aan het oppervlak is een doffe plof te horen en dichtbij kunnen lichte trillingen te voelen zijn.

Lees meer over twee andere technieken: vibroseismiek en airgunseismiek.

Een geofoon is een grondmicrofoon (microfoon voor de aarde) die wordt gebruikt bij de uitvoering van seismisch onderzoek. Dit kleine meetkastje detecteert geluidsgolven of trillingen in de ondergrond om zo de structuur van de ondergrond (aardlagen) in kaart te brengen. Geofoons registreren zowel het signaal waar we geïnteresseerd in zijn als omgevingsruis, zoals voorbijrijdende trams, bussen en auto’s. Maar ook pompen, gemalen en generatoren. Dit apparaatje registreert geen gesprekken of bewegingen van mensen of dieren.

Hoe werkt dit precies?
Een geofoon bevat een chip die zeer gevoelig is voor vibraties. Als de grond trilt wordt de vibratie omgezet in een elektrisch signaal. Dit signaal geeft informatie over de snelheid, kracht en richting van de trillingen.

Laat de geofoons ongestoord hun werk doen!
Een grote hoeveelheid geofoons staan gedurende het onderzoek in het gras, op de stoep of in het veld. Daar verzamelen ze waardevolle onderzoeksdata. Zie je een geofoon liggen? Laat die daar dan s.v.p. liggen! Als het onderzoek is afgelopen worden de grondmicrofoons weer netjes opgeruimd.

Een aardwarmte-productielocatie is een plek waar warmte uit de diepe ondergrond (aardwarmte) wordt gewonnen en via een warmtewisselaar beschikbaar wordt gemaakt voor gebruik, zoals voor het verwarmen van woningen, kantoren of glastuinbouw.

Hoe werkt het?
Op zo’n locatie worden meestal twee putten geboord, ook wel een doublet genoemd:
– Een productieput – hiermee wordt warm water opgepompt uit een diepe aardlaag.
– Een injectieput – nadat de warmte via een warmtewisselaar aan het warmtenet is afgegeven, wordt het afgekoelde water terug de ondergrond in gepompt, waar het van nature weer opwarmt.

Wat gebeurt er op de productielocatie?
– Warmtewinning uit warm grondwater (vaak op 1 tot 4 km diepte).
– Warmteoverdracht aan een lokaal of regionaal warmtenet.
– Monitoring van o.a. temperatuur, druk en veiligheid.

Kijk voor meer informatie over aardwarmte op Milieu Centraal en Geothermie Nederland.

Deze aardwarmte-productielocatie ‘Haagse Aardwarmte Leyweg’ levert via bestaande warmtenetten warmte aan woningen en bedrijven in Den Haag-Zuidwest. Lees meer.

Airgun seismiek wordt in het water gebruikt. Daarbij wordt samengeperste lucht in het water losgelaten op ongeveer 2 meter onder het wateroppervlak. De geluidsgolf gaat via het water de ondergrond in, waar die weerkaatst op de verschillende aardlagen. Er is een doffe plof te horen en in het water kunnen luchtbubbels ontstaan.

Lees meer over twee andere technieken: schotgatseismiek en vibroseismiek.

Door middel van seismisch onderzoek wordt met geluidsgolven de diepe ondergrond in beeld gebracht. Die geluidsgolven worden op of net onder het maaiveld opgewekt. De weerkaatsing van de geluidsgolven op de onderliggende aardlagen geeft inzicht in de opbouw van de verschillende aardlagen en op welke diepte die liggen. De weerkaatste geluidsgolven worden opgevangen met grondmicrofoons (geofoons) aan het aardoppervlak.

3D (driedimensionaal) seismisch onderzoek is een uitgebreidere vorm van seismisch onderzoek. Bij deze vorm van onderzoek wordt de diepe ondergrond vanuit verschillende richtingen in beeld gebracht, waardoor uiteindelijk een driedimensionaal plaatje van de ondergrond en de aardlagen ontstaat. Het onderzoeksgebied bestaat vaak uit een denkbeeldige vierkant of rechthoek waarbinnen grondmicrofoons haaks op de bronlijnen worden geplaatst. Zo’n gebied heeft vaak een oppervlakte van enkele tientallen tot honderden vierkante kilometers en beslaan daarmee al snel meerdere gemeenten. Het 3D onderzoek legt als het ware een denkbeeldige raster over het onderzoeksgebied (zie onderstaande afbeelding).

Als we de vergelijking met een taart maken, dan is 3D onderzoek te omschrijven als het doorsnijden van een taart in meerdere stukken. In de stukken taart zijn goed de verschillende lagen te zien. Er is bijvoorbeeld te zien in welk stuk taart een dikkere of juist dunnere laag aanwezig is.

Het seismisch onderzoek (de werkzaamheden op locatie) duurt een aantal weken. De werkzaamheden bestaan uit verschillende stappen.

• De verkenning van de locatie door landmeters (specialisten in de landmeetkunde). Zij kijken of er op de onderzoekslijn obstakels aanwezig zijn zoals dijken, natuurgebieden of zaken in de grond waar rekening mee gehouden moet worden. Dit duurt enkele dagdelen.
• Het werk met de landbouwtractor. De tractor, met daarop een kleine boorinstallatie, plaatst op de onderzoekslijn seismische ladingen op 10 tot 40 meter diepte. Dit duurt enkele dagdelen.
• Het uitzetten van de geofoons (grondmicrofoons). Die worden in de grond, aan het aardoppervlak, geplaatst. Rondom de onderzoekslijn. Dit duurt enkele dagdelen.
• Het ontsteken van de seismische ladingen. Eén voor één worden de seismische ladingen op de onderzoekslijn ontstoken. Het ontsteken van één seismische lading en het netjes achterlaten van het gat duurt enkele minuten.
• De geofoons worden uit de grond gehaald en de grond wordt netjes achtergelaten. Dit duurt enkele dagdelen.

Bij uitzondering wordt er op zaterdag gewerkt. Op zondag worden er geen werkzaamheden uitgevoerd.

Seismisch onderzoek brengt de ondergrond, tot wel 6 km diep, in beeld. Bij seismisch onderzoek worden geluidsgolven de grond ingestuurd. De onderliggende structuren en aardlagen kaatsen de geluidsgolven terug, waarna geofoons (grondmicrofoons) de signalen aan het aardoppervlak opvangen. De drie meest voorkomende technieken om geluidsgolven op te wekken zijn: schotgatseismiek, vibroseismiek en airgunseismiek.

Ga voor meer informatie, de toelichting van de technieken en een video naar de pagina Wat is seismisch onderzoek?

Als er in uw omgeving seismisch onderzoek wordt uitgevoerd kunt u verschillende dingen opmerken. In eerste instantie verkennen landmeters (specialisten in de landmeetkunde) het gebied om te kijken of er op de onderzoekslijn obstakels aanwezig zijn, zoals dijken, natuurgebieden of zaken in de grond waar rekening mee gehouden moet worden.

Vervolgens gaat de boorploeg het veld in. Zij rijden met een landbouwtractor, met daarop een kleine boorinstallatie, langs de onderzoekslijn en boren iedere 40 tot 100 meter een gat van 8 cm in diameter op 10 tot 40 meter diepte. In het gat wordt een kleine seismische lading achtergelaten die wordt afgedekt met zwelklei. De volgende ploeg medewerkers plaatst aan het aardoppervlak geofoons (grondmicrofoons).

Bij het ontsteken van de seismische ladingen kunt u, met name dichter bij het onderzoek, een doffe plof horen of trillingen voelen. Over het algemeen is het amper hoor- of voelbaar. Soms komt het voor dat trillingen sterker zijn. Dat is afhankelijk van de lokale aardlagen.

Als laatste worden de geofoons weer opgehaald uit het onderzoeksgebied.

Seismisch onderzoek heeft minimale impact op de natuur. De meeste werkzaamheden worden per voet uitgevoerd. In het gebied worden vooraf de natuurwaarden nauwkeurig onderzocht. In kwetsbare gebieden begeleidt een ecoloog en/ of de terreinbeheerder het onderzoek. Daar waar nodig worden tijdens het broedseizoen aanvullende maatregelen getroffen.

SCAN informeert bewoners en andere belanghebbenden voorafgaand en tijdens het seismisch onderzoek. Denk hierbij o.a. aan bezoek aan huis bij grondgebruikers of eigenaren en een brief aan de direct omwonenden. De betreffende gemeente beslist zelf of er wordt gecommuniceerd via de website van de gemeente, de inzet van social media en advertenties in lokale media.

De geluidsgolven die de geofoons (grondmicrofoons) opvangen en registreren worden omgezet in bestanden. Dit wordt onbewerkte data (of field data) genoemd. Deze bestanden worden vervolgens verwerkt tot het eindproduct: een seismische sectie. In een seismische sectie is de ondergrond in herkenbare, geologische structuren in beeld gebracht. Dit wordt bewerkte data genoemd.

Ter voorbereiding op het onderzoek wordt een KLIC-melding gedaan (KLIC staat voor Kabels en Leidingen Informatie Centrum). Het Kadaster deelt vervolgens gegevens om de kabels en leidingen van een locatie in te zien. Ook wordt aan de grondeigenaren gevraagd naar de aanwezigheid van kabels en leidingen die misschien niet in KLIC staan. Op basis van deze informatie worden de activiteiten op veilige afstand uitgevoerd.

Seismisch onderzoek wordt al decennia lang veilig en succesvol toegepast in Nederland. In de jaren 70 en 80 vooral in het kader van olie- en gaswinning. Daarom is er al veel bekend over de ondergrond in de omgeving van Rotterdam, Den Haag, Noord-Holland, Friesland, Groningen en Drenthe.

Nee, er is geen enkele relatie tussen seismisch onderzoek en aardbevingen. Natuurlijke aardbevingen ontstaan door het oprekken, samendrukken en langs elkaar heen bewegen van de aardkorst of aardlagen. Dit gebeurt op grote dieptes in de ondergrond. Seismisch onderzoek is een non-invasieve techniek waarbij aan het oppervlak geluidsgolven worden opgewekt en er niet in de diepe ondergrond gewerkt wordt. De opgewekte geluidsgolven zijn niet sterk genoeg om aardbevingen te veroorzaken. De geluidsgolven zijn te vergelijken met een voorbijrijdende tram.

Het gebied rondom een onderzoekslijn kan rumoerig zijn, bijvoorbeeld door verkeer. In de avonduren (tussen 20:00 en 23:00 uur) is er vaak minder omgevingsgeluid en hoe stiller de omgeving, hoe hoger de kwaliteit van het onderzoek.

Mocht er schade ontstaan (zoals rijsporen op het veld), dan zal een onafhankelijke expert de oorzaak en omvang van de schade beoordelen. Mocht de schade inderdaad zijn ontstaan als gevolg van het seismisch onderzoek, dan vergoedt of herstelt EBN deze. De kans op schade met een grote impact is zeer klein en EBN doet er alles aan om schade te voorkomen.

EBN is aansprakelijk voor fysieke schade als gevolg van het seismisch onderzoek uitgevoerd door SCAN. Dat betekent dat EBN de schade herstelt of de kosten van het herstel betaalt. Uitgangspunt hierbij is dat de schademelding zo snel, zorgvuldig en transparant mogelijk wordt afgehandeld. Daarom is er een schadeprotocol inclusief schadeformulier om een melding te kunnen doen.

Meer informatie over de klachtenprocedure inclusief het klachtenformulier kunt u vinden op Klachtenformulier seismisch onderzoek – SCAN aardwarmte

Smart Seismic Solution (S³) en Rossingh Geophysics voeren het onderzoek uit in opdracht van SCAN. Deze bedrijven zijn gespecialiseerd in seismisch onderzoek.