“SCAN kan de ontwikkeling van aardwarmte versnellen”

“Ik ben ooit aardwetenschappen gaan studeren omdat ik heel erg geïnteresseerd ben in het geologische verleden van onze aarde. Bedenk eens dat Nederland ooit een woestijn dicht bij de evenaar was. En dat de zandduinen van die woestijn nog steeds deel uitmaken van onze ondergrond. Het is mooi om daar mee bezig te zijn.” Zo enthousiast als Marten ter Borgh praat over zijn vak, zo gemotiveerd is hij ook als mede-initiatiefnemer van SCAN: “Dit grootschalige onderzoek gaat grote impact hebben op de duurzame energievoorziening van Nederland.”

In Nederland is in de jaren 50 tot 80 veel onderzoek gedaan naar de mogelijke aanwezigheid van olie en vooral aardgas. In regio’s waar succes werd geboekt, is de ondergrond intensief in kaart gebracht. In regio’s waar duidelijk werd dat er niets te winnen viel, werd al snel afgezien van verder onderzoek, met als gevolg dat we daar weinig informatie hebben over de ondergrond. Ter Borgh: “Dat er geen olie of gas te vinden was, wil natuurlijk niet zeggen dat deze regio’s zich niet lenen voor de benutting van aardwarmte. Daarom willen we juist ook deze ‘witte vlekken’ in kaart brengen.” Ter Borgh bereidt samen met een team van verschillende experts van EBN, TNO en ingehuurde partijen alle seismische onderzoeken van SCAN voor. Samen verwerken ze ook de gegevens die uit het veld komen.

Bovengrondse en ondergrondse criteria

Volgens Ter Borgh worden vele factoren gewogen om te bepalen waar seismisch onderzoek plaatsvindt. Natuurlijk worden de (schaars) beschikbare gegevens over de ondergrond benut, maar ook de bovengrondse vraag naar warmte is van belang. Aardwarmte wordt liefst zo dicht mogelijk bij de bron benut, omdat bij transport warmte verloren gaat. Ter Borgh licht dit toe aan de hand van twee voorbeelden: “Op zoek gaan naar aardwarmte midden in het IJsselmeer heeft bijvoorbeeld niet zoveel zin. Daar hebben we die energie niet nodig en heeft onderzoek dus ook geen nut. Maar rond stedelijke, en industriële gebieden is sprake van huizen, kantoren, glastuinbouwcomplexen en bedrijven die die warmte wel kunnen gebruiken. Dan is het zinvol om daar de onderzoekslijn ook op af te stemmen.”

Onzekerheid verminderen

Het doel van SCAN is om de exploitatie van aardwarmte door marktpartijen te stimuleren. Ook voor provincies en gemeente is het gezien hun rol in de energietransitie belangrijk om meer zicht te krijgen op de potentie van aardwarmte. “Het bedrijfseconomisch risico van een aardwarmteproject in de witte vlekken is nu zo groot dat de ontwikkeling van aardwarmte daar niet op gang komt. Er is teveel onbekendheid over de ondergrond, en daarmee is het onduidelijk wat de kansen zijn om aardwarmte te kunnen benutten. Met SCAN verminderen we die onbekendheid door de verzamelde gegevens openbaar te maken. Dat moet er voor zorgen dat voor marktpartijen onzekerheid weggenomen wordt waardoor de bereidheid om te investeren in een project groter wordt. Als dat gebeurt dan maken we grote stappen in de energietransitie. Dat zou een fantastisch resultaat zijn.”