We brengen de ondergrond in kaart

Seismisch onderzoek

Overal is aardwarmte. Maar niet overal zijn de aardlagen geschikt om de warmte uit de bodem te halen. Door middel van seismisch onderzoek kunnen we in kaart brengen waar de ondergrond wel geschikt is. Bij seismisch onderzoek worden geluidsgolven de grond ingestuurd. De onderliggende structuren en aardlagen kaatsen de golven terug, waarna geofoons (grondmicrofoons) de signalen aan het aardoppervlak opvangen. De reistijd van de geluidsgolven levert een schat aan gegevens op. En daarmee kunnen we – tot wel 6 km diep – een  beeld schetsen van de ondergrond.

Technieken

Seismisch onderzoek wordt in Nederland al sinds de jaren ‘50 uitgevoerd. We hebben dus ruime ervaring. Afhankelijk van de situatie kiezen we uit drie manieren om de geluidsgolven op te wekken: via schotgaten, vibroseis of airgun. Schotgatseismiek wordt gebruikt op land en geeft het meeste inzicht op grote diepten. Het werkt als volgt: op 40 tot 100 meter afstand van elkaar worden gaten geboord met een doorsnede van acht centimeter tot maximaal 40 meter diep. Hierin wordt een seismische lading geplaatst. De gaten worden vervolgens geheel afgedicht met klei. Als de lading wordt ontstoken, ontstaan geluidsgolven. Aan het oppervlak is dan een doffe plof te horen en dichtbij kunnen lichte trillingen te voelen zijn.

Bij vibroseismiek brengen speciale vrachtwagens (vibrotrucks) de ondergrond in trilling met trilplaten. Dit voelt als het voorbijrijden van een zware vrachtwagen of trein. De trillingen zijn alleen voelbaar in de omgeving van de truck. Vibroseis is alleen mogelijk op een harde ondergrond en wordt daardoor vaak op wegen toegepast. Airgunseismiek wordt in het water gebruikt. Daarbij wordt samengeperste lucht in het water losgelaten. De schokgolf oefent druk uit op de bodem en veroorzaakt zo de geluidsgolven die de grond ingaan. Ook hier hoor je een doffe plof en in het water kunnen luchtbubbels ontstaan.Voor SCAN maken we vooral gebruik  van schotgatseismiek.

Wat gebeurt er met de data?

Na het opnemen van de geluidsregistraties met de geofoons in het veld, wordt de data verwerkt in een datacenter. De enorme hoeveelheid digitale gegevens wordt gefilterd, gecorrigeerd en gesommeerd om zogenaamde ‘seismogrammen’ te maken. Dit zijn plaatjes die de structuur van de ondergrond weergeven. Seismogrammen worden ook wel kortweg “seismiek” genoemd. Seismogrammen zijn enigszins te vergelijken met echoscopieën (zoals uitgevoerd bij een zwangerschap). Beide technieken maken gebruik van geluidsgolven om structuren onder het oppervlak inzichtelijk te maken. Maar waar medische echoscopieën slechts enkele centimeters diep kijken, kunnen seismogrammen vele kilometers aardkorst in beeld brengen.

SCAN levert deze verwerkte data, in de vorm van seismogrammen aan. Deze zijn te vinden en op te vragen op https://www.nlog.nl/scan-2d-seismische-data. Om iets te kunnen zeggen over de potentie voor aardwarmte moeten deze seismogrammen altijd eerst nog worden geïnterpreteerd door experts. Geologen gespecialiseerd in seismische interpretatie maken hiermee de ondergrondse karteringen die de basis vormen van ieder aardwarmteproject. SCAN interpreteert deze data in principe zelf niet, dit maakt geen onderdeel uit van het programma.